Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 21 Temmuz’da Antalya’da "Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçeği hasadı ile ilgili çiftçilerimiz beklediği verimi alamıyor” demişti. Daha sonra marketlerde ayçiçek yağı fiyatları bira anda artış gösterdi.
Ayçiçeğinin Türkiye ekonomisi açısından önemine işaret eden Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumu'nun ilk tahmin sonuçlarına göre bu yıl ayçiçeği üretiminin yüzde 8,7 artışla 2 milyon 390 bin ton olmasının beklendiğini belirtti.
Marketlerde litresi 70 TL’den başlayan ayçiçeği yağı fiyatları giderek artış gösteriyor. Son dönemde yağışların az olması, anız ve tarım arazisi yangınlarından oluşan kayıplar ihracatta oluşan sıkıntılar nedeniyle yağ fiyatlarında artış gerçekleşti.
Bayraktar konuşmasında; “Ayçiçeğinde fiyat, üreticilerin refahı için ne kadar önemliyse, ayçiçeği üretiminin istenilen düzeyde artması için de o derece önemli olduğunu ifade etmişti.
Bayraktar, "Artan maliyetler ve azalan verimle beraber çiftçilerimiz yeterli geliri elde edeceği fiyatın oluşmasını bekliyor. Geçtiğimiz günlerde Çukobirlik 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24,4 oranında artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Üreticilerimiz artan maliyetler karşısında bu fiyatı yeterli bulmuyor. Başta Trakyabirlik olmak üzere, Karadenizbirlik, Tarım Kredi Kooperatifleri gibi alıcı kurumlar ayçiçeği alım fiyatını belirlerken artan girdi maliyetleri, enflasyon oranı ve üreticilerimizin kârını da göz önüne almalıdır.” Şeklinde ayçiçeği fiyatlarının artışı konusunda sinyal vermişti.
"Ayçiçeği üreticilerimiz yeterli geliri elde edemezken, tüketicilerimiz ayçiçeği yağını pahalı tüketiyor"
Ayçiçeğinde iki yılda üretici fiyatlarının maliyet seviyesinde kaldığını dile getiren Bayraktar, "Çiftçilerimiz yüksek girdi maliyetlerini karşılayarak üretimini devam ettirmekte zorlanırken, tüketicilerimiz ise uygun fiyatla yağ tüketemiyor. Yaptığımız üretici market fiyat çalışmalarında, yağ fiyatlarında son yıllarda önemli artışlar olduğunu görüyoruz. 2024 yılı Ocak ayında ayçiçeği yağı litre fiyatı 58 lira iken Haziran ayında yüzde 15 oranında artarak, litre fiyatı 67 liraya yükseldi. 2024 yılı Haziran ayında son bir yılda yüzde 47 artış oldu. Halkımızın en çok tükettiği yağ olan ayçiçeği yağında görülen bu fiyat artışını kontrol edebilmek ve dışa bağımlılığımızı azaltmak için ayçiçeği üretimimizi artırmamız şarttır. Üretim olmadan tüketim olmaz. Üretim planlaması yapılacak ürünler arasında ayçiçeği mutlaka olmalıdır" ifadelerini kullandı.
Yurtdışı 1 ton ham yağın maliyeti 45 bin liraya dayandı
Yurtiçinde ise fiyatların baskı altına alındığını kaydeden Muzaffer Yıldırım, özellikle bayram öncesinde ham ayçiçek yağının tonu 36 bin lira seviyesinde olduğunu bildirdi. Söz konusu fiyatın bayram sonrasında bu seviyede kalmayacağını, yurtdışı fiyatının artış göstermesinden sonra ham yağın 38 ile 39 bin lira seviyesine gelebileceğinin konuşulduğunu aktaran Yıldırım, "Bu fiyatın oluşması da gayet normal, şu anda düşük seviyelerde gitmesi zaten anormal bir durum.
Yurtdışında tonunu 1.000 dolar ile hesaplandığımız zaman ve buna vergi de dahil ettiğimizde 1.360 dolara denk geliyor. Buna 20 dolar da masrafları eklediğimizde 1.380 dolar yapıyor. Bunu kurla çarptığımız zaman yaklaşık 45 bin lira fiyat ortaya çıkıyor. 36 bin lira yurtiçi fiyatken, yurtdışı maliyet 45 bin liraya yaklaşıyor ise bunun yukarı doğru bir düzeltme yapması normal" diye konuştu.
Yağ fiyatlarında son yıllarda önemli artışlar oldu”
Ayçiçeğinde geçtiğimiz iki yılda üretici fiyatları maliyet seviyesinde kaldı. Çiftçilerimiz yüksek girdi maliyetlerini karşılayarak üretimini devam ettirmekte zorlanırken, tüketicilerimiz ise uygun fiyatla yağ tüketemiyor. Yaptığımız üretici market fiyat çalışmalarında, yağ fiyatlarında son yıllarda önemli artışlar olduğunu görüyoruz.
2024 yılı Ocak ayında ayçiçek yağı litre fiyatı 58 lira iken Haziran ayında yüzde 15 oranında artarak, litre fiyatı 67 liraya yükseldi. 2024 yılı Haziran ayında son bir yılda yüzde 47 artış oldu
Ayçiçeği yağı fiyatlarında rekor artış
"2022 yılında yağlık ayçiçeği üretimi 2 milyon 550 bin tona ulaştı. Bu üretim ülkemiz için bir rekordur. 2022 yılında gerçekleşen rekor üretime karşılık fiyatların düşük olması ile 2023 yılında ekim alanları azaldı. 2023 yılında ekim alanlarında görülen azalma ile üretim 2 milyon 198 bin tona geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu ilk tahmin sonuçlarına göre ise bu yıl ayçiçeği üretiminin yüzde 8,7 artışla 2 milyon 390 bin ton olması bekleniyor. Ülkemizde 59 ilimizde ayçiçeği üretimi yapılıyor. Ayçiçeği üreten illerin başında Edirne gelirken bu ili Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya illeri takip ediyor. Nisan ayında ekilen ayçiçeğinin hasadı ilk olarak Temmuz ayı ortasında Çukurova’da başladı. Ağustos ayı itibarıyla Marmara Bölgesi ve diğer bölgelerde de başlayacak. Bu yıl ayçiçeği üretiminin yoğun olarak gerçekleştirildiği illerde bahar aylarında çiftçilerimiz beklediği yağışı alamadı. Yaz aylarında sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Haziran ayı son 53 yılın en sıcak haziran ayı oldu. Bu yıl artan aşırı sıcaklıklar çoğu üründe olduğu gibi ayçiçeğinde de verimde azalmaya neden oldu. Bu nedenle çiftçilerimiz ayçiçeğinde beklediği verimi alamıyor."
"Ayçiçeğinde yeterliliğimiz son yıllarda düşüyor"
Türkiye’de tüm çabalara rağmen ayçiçeğinde üretimin yeteri kadar artırılamadığını belirten Bayraktar, "Artan nüfusa paralel kişi başı tüketim de yıllar itibariyle artış gösteriyor. 2022/2023 döneminde kişi başı tüketim 56,5 kilogram ile son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. 2022 yılına kadar artan üretime rağmen, 2015 yılında yüzde 79 olan yeterlilik oranımız yüzde 51’e geriledi. Ayçiçeği üretimimizin ülke ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması nedeniyle söz konusu üretim açığı ithalat yoluyla karşılanıyor.
